Publikacja pierwszej Strategii Chińskiej rządu niemieckiego
#Niemcy #Chiny #strategia #Baerbock #de-risking
W dniu 13 lipca 2023 r. miała miejsce publikacja pierwszej Strategii Chińskiej rządu niemieckiego, będącej uzupełnieniem opublikowanej miesiąc wcześniej Narodowej Strategii Bezpieczeństwa RFN. Publikacja dokumentu była kilkukrotnie przesuwana, najprawdopodobniej ze względu na rozbieżności w ramach koalicji rządzącej co do jego dokładnych zapisów.
Podczas prezentacji Strategii federalna minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock wyraziła zadowolenie z finalizacji procesu jej przygotowań, który „wymagał czasu”, ponieważ były w jego ramach prowadzone szerokie konsultacje pomiędzy niemieckimi resortami (m.in. gospodarki, obrony, sprawiedliwości), Urzędem Kanclerskim, organizacjami pozarządowymi i z ekspertami.
Strategia jest symbolem zmiany myślenia w Niemczech o Chinach oraz odejścia od modelu relacji promowanego przez Angelę Merkel, w kierunku większego realizmu, asertywności oraz wyraźniejszego akcentowania elementów problematycznych takich jak naruszenia praw człowieka czy ekspansywna polityka Chin w regionie Indo-Pacyfiku. Punktem wyjścia dla Strategii jest stwierdzenie o tym, że ponieważ „Chiny się zmieniły” (działają bardziej represyjnie wewnątrz oraz bardziej asertywnie na zewnątrz), musi zmienić się również nastawienie Niemiec i Europy w relacjach z Pekinem. Wzrost znaczenia aspektów konkurencji gospodarczej i rywalizacji systemowej z Chinami w ostatnich latach wymaga nowych działań, aby „wzmacniać gospodarkę, konkurencyjność i technologiczną suwerenność, chronić otwarte społeczeństwa i realizować interesy względem Chin”.
W Strategii w sposób kompleksowy opisano relacje Niemiec z Chinami, dzieląc je na 3 poziomy: bilateralny, europejski i globalny. Scharakteryzowano szeroki katalog formatów współpracy politycznej, gospodarczej i społecznej oraz wymieniono szereg instrumentów i narzędzi, za pomocą których Niemcy chcą kształtować tę współpracę w duchu de-riskingu, dywersyfikacji, wzajemności (level-playing field) i wzmacniania suwerenności technologicznej UE. Warto zwrócić uwagę na nowe elementy, m.in. zapisy o odpowiedzialności (również finansowej), jaką mają ponosić przedsiębiorstwa niemieckie za błędne decyzje pogłębiające uzależnienie od Chin; wprowadzenie pułapu 3 mld euro gwarancji inwestycyjnych rządu niemieckiego na jedną firmę na jedno państwo oraz warunków przyznawania gwarancji dotyczących m.in. standardów środowiskowych, pracowniczych czy praw człowieka; wstrzemięźliwy charakter zapisów dotyczących możliwości wprowadzenia screeningu inwestycji zewnętrznych (outbound investment screening); przygotowanie ustawy dotyczącej ochrony infrastruktury krytycznej w Niemczech; regulacje dotyczące chińskiego lobbyingu w Bundestagu.
Należy podkreślić bezpośredni i zdecydowany sposób sformułowania w dokumencie niemieckiego stanowiska wobec problematycznych kwestii w relacjach z Chinami: sytuacji Tajwanu, systematycznych naruszeń praw człowieka w Sinciangu, Hongkongu, Tybecie, ograniczania praw obywatelskich i wolności słowa, propagandy chińskiej sprzyjającej narracji prorosyjskiej, działalności szpiegowskiej Chin, kradzieży własności intelektualnej czy dążenia do przekształcania istniejącego ładu międzynarodowego według chińskich interesów.
Istotnym elementem niemieckiej strategii ma być koordynacja polityki wobec Chin z partnerami z UE i G7, a także rozwijanie globalnej sieci partnerstw z państwami z Afryki, Ameryki Płd. i Indo-Pacyfiku. Jednym z priorytetów jest tutaj dywersyfikacja źródeł surowców krytycznych, np. metali ziem rzadkich.
Jednocześnie w Strategii zadeklarowano chęć Niemiec do pogłębiania współpracy z Chinami wobec globalnych wyzwań: ochrony zdrowia, bezpieczeństwa żywnościowego, zadłużenia państw oraz − przede wszystkim − walki ze zmianami klimatu i ochrony środowiska. Fundamentalna dla relacji niemiecko-chińskich pozostaje również współpraca gospodarcza − w 2022 r. Chiny po raz kolejny były największym partnerem handlowym dla Niemiec na świecie. (T. Morozowski)
19 lipca 2023