Wokół wystaw Edvarda Muncha w Berlinie i Poczdamie
#kultura #sztuka #Edvard Munch #Berlin
Ogromne zainteresowanie wśród miłośników sztuki budzi zorganizowana w Berlinische Galerie w dniach: 15 września 2023 r. do 22 stycznia 2024 r. wystawa prac norweskiego artysty XIX w. Edvarda Muncha, znanego z „ekspresyjnych przedstawień egzystencjalnego niepokoju”. Wystawa zatytułowana: „Magia Północy” (Zauber des Nordens) powstała we współpracy z Muzeum Muncha w Oslo i jest opowieścią o artyście i Berlinie, zilustrowaną poprzez ok. 80 jego dzieł: obrazy, grafikę i fotografie.
Radykalna nowoczesność charakteryzująca malarstwo Edvarda Muncha (1863-1944) stanowiła wyzwanie dla jego współczesnych. Ten norweski symbolista wywarł silne wrażenie na berlińskiej scenie artystycznej, która była wówczas „oczarowana wszystkim, co pochodziło z Północy”; toteż w 1892 r. stowarzyszenie Verein Berliner Künstler zdecydowało się zaprosić nieznanego wtedy młodego malarza na indywidualną wystawę do Berlina. Zwiedzający byli zaszokowani barwnymi i „rozświetlonymi” obrazami, które postrzegano jako „prymitywne” i „szkicowe”. W rezultacie wystawę bardzo szybko zamknięto, gdyż jego prace nazbyt polaryzowały. Muncha cieszyło jednak zainteresowanie, jakie wzbudzał, więc niebawem przeniósł się nad Sprewę i zamieszkał w Berlinie, gdzie spędził ok. 15 lat. W 1909 r. powrócił jednak do Norwegii, osiedlając się tam na stałe. Jego prace pozostawiły w mieście nad Sprewą trwały ślad; nie tylko dały początek modernizmowi, ale zmieniły też konwencjonalne myślenie o „magii Północy”.
W latach 1892-1933 Berlin stał się dla Muncha jednym z najważniejszych miejsc wystawienniczych w Europie; w stolicy Niemiec odbyło się wówczas ponad 60 jego wystaw i indywidualnych prezentacji. Tam też spotkał artystów, właścicieli galerii, postępowych intelektualistów i kolekcjonerów sztuki, którzy promowali jego twórczość. W Berlinie zaprezentował Munch po raz pierwszy swe dzieła jako „spójną serię obrazów”. Ten kluczowy dla jego twórczości zamysł rozwinął później w 1902 r. na wystawie Berlińskiej Secesji w tzw. „Fryzie życia” (Lebensfries). W czasach nazizmu malarz cieszył się początkowo poważaniem, jako „wielki artysta nordycki”, ale bardzo szybko padł ofiarą prześladowań w ramach kampanii przeciwko tzw. „sztuce zwyrodniałej” („Entartete Kunst”).
Obecna wystawa w Berlinische Galerie obejmuje ok. 80 dzieł Edvarda Muncha i jest uzupełniona o prace innych twórców z końca XIX w., które ukształtowały wyobrażenie o Północy i wywarły wpływ na ówczesną bohemę artystyczną Berlina. Są na niej m.in. prace takich artystów jak Walter Leistikow (1865-1908, ur. w Bydgoszczy, niemiecki malarz-impresjonista, założyciel Berlińskiej Secesji) czy Akseli Gallen-Kallela (1865-1931, fiński malarz, ukazujący w swych obrazach nastroje społeczeństwa fińskiego przełomu XIX i XX w.).
Dopełnieniem wystawy berlińskiej jest druga ekspozycja dzieł Muncha, zorganizowana w Muzeum Barberini w Poczdamie, zatytułowana „Munch. Pejzaż życia” (Munch. Lebenslandschaft), która odzwierciedla przede wszystkim związki malarza z naturą. Fascynacja przyrodą odgrywała bowiem w twórczości Muncha niezmiernie ważną rolę.
Na wystawie (czynnej od 17 listopada 2023 r. do 1 kwietnia 2024 r.) po raz pierwszy są prezentowane wyłącznie pejzaże Muncha − ponad 110 dzieł wypożyczonych z muzeów i od kolekcjonerów z wielu krajów, m.in. z Munchmuseet w Oslo, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Dallas Museum of Art, Staatsgalerie Stuttgart, Museum Folkwang w Essen oraz Von der Heydt-Museum w Wuppertalu.
Wystawa stanowi próbę zwrócenia uwagi na silne wyczulenie Muncha na naturalne otoczenie, co było widoczne już w jego pierwszych pracach z końca XIX w. W miarę upływu czasu charakterystyczna dla niego ekspresja wyrażana była nie poprzez postaci, ale przede wszystkim poprzez przyrodę. Uwagę na wystawie zwracają m.in. takie prace, jak: „Burza”, „Pejzaż z księżycem”, „Magiczny las” czy „Gwiaździsta noc”. (M. Wagińska-Marzec)
https://www.museumsportal-berlin.de/pl/exhibitions/edvard-munch/
https://www.berlin.de/ausstellungen/7875753-2739799-edvard-munch-zauber-des-nordens.html
https://berlinischegalerie.de/en/exhibitions/preview/edvard-munch/
https://www.museumsportal-berlin.de/pl/exhibitions/munch-lebenslandschaft/
https://www.museum-barberini.de/de/ausstellungen/9500/munch-lebenslandschaft