Reakcje rosyjskich twórców i ludzi kultury na wojnę w Ukrainie
#kultura #Rosja #Ukraina #reakcje #wojna #listotwarty
Ponad 17 tys. rosyjskich twórców kultury podpisało List otwarty (3.03.2022), w którym zażądano wycofania wojsk rosyjskich z Ukrainy. Artyści, kuratorzy, architekci, krytycy, historycy sztuki i menedżerowie kultury zajęli jasne stanowisko wobec polityki Władimira Putina. W liście napisano, iż pretekst, jaki posłużył do zastosowania „specjalnej operacji”, został „całkowicie skonstruowany przez przedstawicieli władz rosyjskich”. Autorzy sprzeciwili się, by „ta wojna była prowadzona w ich imieniu”, domagali się jej zakończenia oraz podjęcia rokowań między obu państwami. Stwierdzili też, że każde „wymuszanie pokoju” przy zastosowaniu przemocy jest „absurdem”. List otwarty podpisało też ponad 400 muzyków, m.in. znany pianista Jewgienij Kisin (Evgeny Kissin), dyrygent Andrej Borejko (Andrey Boreyko), czy skrzypek Ilya Gringolts.
Użyte w liście sformułowanie o nieusprawiedliwionym „rosyjskim ataku na Ukrainę” uznano za „akt szczególnej odwagi” w związku z cenzurowaniem w obecnej sytuacji przez władze rosyjskie pojęć takich, jak: „wojna”, „wkroczenie wojsk” czy „inwazja”. Należy jednak wspomnieć, że część sygnatariuszy listu mieszka i koncertuje de facto poza granicami kraju.
Od początku agresji wojsk rosyjskich na Ukrainę wielu znanych artystów rosyjskich wypowiadało się również przeciwko wojnie w Internecie; wielokrotnie powtarzało się hasło: „Nie, dla wojny!”, mimo iż ‒ jak zauważył publicysta „Süddeutsche Zeitung” Quentin Lichtblau ‒ ten jednoznaczny komunikat wiązał się z dużym ryzykiem osobistym. Tego rodzaju przesłania, podobnie jak protesty przeciwko wojnie w rosyjskich miastach, są zdecydowanie tłumione przez władze.
Część rosyjskich artystów, po publikacji słów krytyki, zniknęła z mediów społecznościowych, inni opuścili kraj. Wśród nich znalazła się Ałła Pugaczowa, jedna z największych gwiazd rosyjskiej sceny muzycznej, która wraz z mężem Maximem Gałkinem (aktorem, wokalistą i prezenterem telewizyjnym) potępiła publicznie Putina za brutalną inwazję na Ukrainę.
Elena Kowalskaya, dotychczasowa dyrektorka państwowego centrum teatralnego Meyerhold-Theater-Zentrum w Moskwie przekazała na Facebooku informację o rezygnacji ze stanowiska „na znak protestu przeciwko rosyjskiej inwazji na Ukrainę”. Uznała, że jest dla niej rzeczą niemożliwą, by „pracować dla mordercy i być przez niego opłacaną”. Z kolei rosyjski aktor i moderator Alexander Gudkov, który w dniu ataku (24.02) obchodził 39. urodziny, stwierdził: „Wstydzę się, że się tego dnia urodziłem. Nie dla wojny”. Miron Y. Fyodorow, jeden z najbardziej znanych rosyjskich artystów hip-hopu zapowiedział, że przesuwa swe występy w Moskwie i Sankt Petersburgu na czas nieokreślony, uważając, że byłoby rzeczą niestosowną, żeby zabawiać ludzi, podczas gdy „rosyjskie rakiety atakują Ukrainę”.
W komentarzach prasowych w Niemczech można znaleźć opinie, iż niektórzy wybitni artyści rosyjscy (jak J. Kisin czy A. Netrebko) potępiają wprawdzie rosyjską wojnę na Ukrainie, jednak sformułowania, w jakich wyrażają swój sprzeciw, świadczą o tym, „z jak wielkim strachem poruszają się przy tym na cienkiej linie” („Frankfurter Allgemeine Zeitung” 28.02). Zanim jeszcze politolog i historyk Herfried Münkler ogłosił publicznie, że Putina powinno się postawić przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Hadze, J. Kisin wysunął podobną sugestię na swoim profilu na Instagramie, choć uczynił to w sposób mocno zawoalowany.
Komentatorzy podkreślają, że im większy dystans geograficzny i finansowy dzieli artystów od Putina, tym łatwiej jest im zdystansować się od niego politycznie, a im bardziej są od niego uzależnieni czy wręcz z nim zaprzyjaźnieni (np. dyrygent W. Giergijew) oraz im większą odpowiedzialność odczuwają za osoby zamieszkałe na terenie Rosji, tym trudniej jest im potępić otwarcie wojnę. Zwraca się uwagę, że życzliwość Putina dla sztuki była i jest trwałym elementem szantażu.
Wśród znaczących muzyków rosyjskich, którzy należą do największych beneficjentów systemu Putina, wymienia się m.in. altowiolistę Jurija Baszmieta, dyrygenta i skrzypka Władimira Spiwakowa czy pianistę Denisa Matsueva. (MWM)
11 marca 2022
https://www.br.de/kultur/gesellschaft/russische-prominente-gegen-ukraine-krieg-100.html
https://www.deutschlandfunkkultur.de/ukraine-krieg-rsb-aendert-programm-jurowski-100.html