Nowe spojrzenie na materialne dziedzictwo ZZiP − wystawa „Rzeczy przysposobione” w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu
#dziedzictwomaterialne #pograniczność #ZiemieZachodnieiPółnocne
W Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu w dniach 17.02-25.08.2024 odbywa się ekspozycja wystawy „Rzeczy przysposobione” (kuratorki: Marta Derejczyk, Anna Kurpiel, Katarzyna Maniak). Podstawą merytoryczną wydarzenia jest projekt etnograficzno-artystyczny Anny Kurpiel, Katarzyny Maniak i Łukasza Skąpskiego trwający w latach 2019-2023 we Wrocławiu i Szczecinie. Wystawa dotyczy problematyki związanej z przedmiotami, które na skutek transferów ludności po II wojnie światowej na ZZiP zmieniły właścicieli. Skupia się głównie na perspektywie współczesnych posiadaczy. Łączą ich różne relacje z materialnymi obiektami, wśród których dominującą jest przysposobienie. Widoczne jest ono w sytuacjach utylitarnego wykorzystywania rzeczy, traktowania owych przedmiotów jako odziedziczone pamiątki po bliskich w trzecim pokoleniu osadników. Niektórym obiektom autorki przypisują sprawczość lub moc oddziaływania na właścicieli, jak ma to miejsce w przypadku przedmiotów-symboli.
Jak wynika z projektu, współczesna narracja na temat poniemieckich przedmiotów codziennego użytku ze szczecińskich i wrocławskich gospodarstw domowych jest wielowymiarowa.
Z jednej strony uwidacznia się perspektywa widmontologiczna − wyczuwalny jest w prezentowanych przedmiotach duch przeszłości i niegdysiejszych właścicieli, z drugiej nabierają one nowych znaczeń na skutek „umojenia” przestrzeni i obiektów. Termin ten określić można za Robertem Trabą jako uczynienie swoim własnym, nadanie subiektywnego sensu, co umożliwia osiągnięcie poczucia bezpieczeństwa związanego z „byciem u siebie”. Interesującym wątkiem w analizie przedmiotów poniemieckich jest więc ich pograniczność.
W związku z upływem czasu i wiążącymi się z tym przemianami społeczno-demograficznymi opisane powyżej tendencje będą się pogłębiać, a znaczenia i skojarzenia związane z przedmiotami codziennego użytku ulegać zmianie, zmierzając bardziej w kierunku pograniczności. (A. Stamm-Korecka)
6.03.2024