Dyskusja wokół polityki surowcowej Niemiec
#surowce #Niemcy
W dniu 7.11.2023 r. na łamach „Handelsblatt” ukazał się wywiad z dwoma ekspertami wskazującymi na potrzebę powołania specjalnego przedstawiciela ds. dostaw surowców w Berlinie oraz utworzenia Unijnej Agencji ds. Surowców, ponieważ zachodnie gospodarki, a szczególnie RFN mogą się wkrótce skonfrontować z poważnym kryzysem w obszarze pozyskiwania surowców na potrzeby kluczowych sektorów gospodarki.
Zdaniem Jakoba Kullika (asystenta naukowego w Katedrze Polityki Międzynarodowej na Politechnice w Chemnitz) i Jensa Gutzmera (dyrektora Instytutu Helmholtza ds. Technologii Zasobów we Freibergu) wysiłki podejmowane przez władze niemieckie w dziedzinie polityki surowcowej są dalece niewystarczające. Ich zdaniem „Nowa strategia bezpieczeństwa narodowego” z czerwca 2023 r. oraz nowa niemiecka strategia RFN wobec Chin z lipca 2023 r. nie spełniają oczekiwań, ponieważ nie zapewniają wystarczającego dostępu niemieckim firmom do surowców, lokalnych rynków oraz projektów, które zacieśniałby współpracę z lokalnymi partnerami. Dodatkowo zakładają, że w zamian za uprzywilejowany dostęp do surowców niemiecki przemysł ma transferować know-how do państw partnerskich. W praktyce partnerstwa surowcowe z Mongolią (od 2011 r.), Kazachstanem (od 2012 r.), Chile (od 2013 r.) i Peru (od 2014 r.) nie osiągnęły swojego celu, czyli zapewnienia bardziej odpornych na zakłócenia dostaw surowców dla niemieckiej gospodarki, pomimo że z biegiem czasu dotychczasowe partnerstwa „surowcowe” przekształciły się w partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Eksperci wskazują na różne przyczyny niekorzystnego bilansu. Po pierwsze, oczekiwania obu stron powinny od początku być realistyczne, a nie były, ponieważ uprzywilejowany dostęp dla niemieckich firm powodował kolizję z zasadami WTO, równocześnie też niemieckie firmy miały coraz mniej atrakcyjny do zaoferowania know-how. Po drugie, nie było jasne, w jaki sposób rząd federalny powinien zachęcać niemiecką gospodarkę do inicjowania projektów i do długoterminowego zaangażowania w docelowych państwach partnerskich w zakresie pozyskiwania surowców. Problem polegał na tym, że niemiecki sektor surowców jest sprywatyzowany i pozostaje w domenie średnich przedsiębiorstw i kilku dużych grup przemysłowych. Natomiast nie było i nie ma pewności czy Volkswagen, BMW lub Siemens wejdą bezpośrednio do branży surowcowej. Po trzecie, rząd federalny musi zadać sobie pytanie: dlaczego partnerstwo surowcowe z Niemcami miałoby być interesujące z perspektywy innych państw? Zdaniem ekspertów „nie należy lekceważyć niedawnych żądań państw bogatych w zasoby w zakresie tworzenia większej wartości na poziomie lokalnym jako uzasadnionych z punktu widzenia polityki rozwoju, co i tak nie rozwiąże wszystkich problemów dotyczących dywersyfikacji i rozwoju”. Przykładem są Chiny, wobec których zmniejsza się zależność surowcowa, ale powstają nowe zależności od innych państw Afryki czy Azji. Natomiast celem polityki surowcowej musi być likwidacja tzw. wąskich gardeł w dostawach surowców i uniknięcie ich w przyszłości.
Kullik i Gutzmer podkreślili również, że mimo iż rząd federalny w dalszym ciągu decyduje się na zawieranie nowych partnerstw to jednak nie robi zbyt wiele, aby swoje działania lepiej skoordynować, ponieważ obecnie w RFN są co najmniej trzy odpowiedzialne za tego typu politykę ośrodki. Dlatego, według ekspertów, Federalne Ministerstwo Gospodarki powinno ściślej współpracować z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, wyznaczając np. specjalnego przedstawiciela odpowiedzialnego za stabilność dostaw surowców oraz inicjując i koordynując rozwój bardziej odpornych na zakłócenia zakupów surowców dla przemysłu we współpracy z dużymi niemieckimi stowarzyszeniami przedsiębiorców. Wreszcie rząd federalny mógłby opowiedzieć się na poziomie UE za utworzeniem Unijnej Agencji ds. Surowców, która identyfikowałaby obiecujące długoterminowe projekty dotyczące surowców i dbałaby o ich rozwój, wykorzystując wiedzę specjalistyczną i zasoby finansowe, ponieważ takie sojusze strategiczne są konieczne, aby druga generacja partnerstw surowcowych mogła odnieść sukces. (W. Ostant)
10.11.2023