IZ Policy Papers nr 43 - Wybrane aspekty Zeitenwende w niemieckiej polityce zagranicznej i działaniach wewnętrznych

IZ Policy Papers nr 43 - Wybrane aspekty Zeitenwende w niemieckiej polityce zagranicznej i działaniach wewnętrznych - Joanna Dobosz-Dobrowolska, Jadwiga Kiwerska, Tomasz Morozowski, Viktor Savinok, Patrycja Tepper

Przełomowe wystąpienie kanclerza Olafa Scholza w Bundestagu 27  lutego 2022 r., będące reakcją na agresję Rosji w Ukrainie, i jego zapowiedź fundamentalnych zmian w niemieckiej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa (Zeitenwende) wyznaczyły nowy etap w historii Republiki Federalnej Niemiec. Ogłoszona „epokowa zmiana” miała dotyczyć takich obszarów niemieckiej polityki, jak relacje z Rosją, działania wobec wojny w Ukrainie, kwestie bezpieczeństwa i obrony czy polityka energetyczna.

Opisu najważniejszych wymiarów „epokowej zmiany”, oceny skali i stopnia realizacji jej założeń w pierwszych miesiącach po ogłoszeniu, a także konsekwencji dla innych obszarów zewnętrznej aktywności Niemiec zespół Instytutu Zachodniego dokonał w specjalnym opracowaniu o Zeitenwende, wydanym w połowie ubiegłego roku1 . Prezentowany materiał jest kontynuacją tamtego raportu. Zawarto w nim rozdziały, w których znalazły się wyniki analiz prowadzonych w odniesieniu do niemal tych samych zagadnień co w poprzedniej edycji, ale już w innym wymiarze czasowym.

Przedstawiono więc dalsze działania Niemiec wobec wojny w Ukrainie i to zarówno w wymiarze politycznym, jak i w aspekcie pomocy militarnej dla walczącego państwa. Starano się odpowiedzieć na pytanie, czy Niemcy uporały się wreszcie z wielowymiarowym uwikłaniem w relacje z Rosją, zwłaszcza w wymiarze społecznym. Ponownie zajęto się sytuacją uchodźców ukraińskich w Niemczech oraz humanitarną pomocą, kierowaną ze strony Niemiec do Ukrainy. Ujęto także aspekt globalny, koncentrując się na konsekwencjach realizacji „epokowej zmiany” dla stosunków niemiecko-amerykańskich i zaangażowania Niemiec we wspólnotę transatlantycką. Powrócono do ważnego obszaru relacji Niemiec z Chinami oraz innymi partnerami na arenie międzynarodowej, w tym państwami tzw. Globalnego Południa.

 Mamy świadomość, że brak perspektyw szybkiego zakończenia wojny w Ukrainie, ale też przebiegający z oporami proces Zeitenwende wymuszają konieczność kontynuowania naszych analiz, którego efektem będzie – jak zakładamy – kolejne opracowanie.