II Forum Niemcoznawcze - Część I
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do śledzenia obrad II Forum Niemcoznawczego organizowanego przez Instytut Zachodni. Podstawowym motywem spotkania jest refleksja nad oczekiwanymi różnorakimi zmianami w Niemczech w związku z formowaniem się nowej koalicji po wyborach do Bundestagu. Chodzi tu m. in. o możliwe kierunki i zakres zmian w systemie partyjnym i zdiagnozowanie kondycji sił politycznych starających się sprostać nowym wyzwaniom społecznym i gospodarczym. Ponadto ważny jest kontekst międzynarodowy, czyli po raz kolejny aktualne pytanie o rolę Niemiec w UE i świecie w obliczu nowych wyzwań i narastających konfliktów międzynarodowych. W trakcie Forum poruszone zostaną także zagadnienia związane z traktowaniem spuścizny nazizmu w Republice Federalnej Niemiec oraz różnych aspektów relacji bilateralnych na pograniczach Republiki Federalnej Niemiec z Francją, Polską i Danią.
Link do transmisji (17.11.2021): Instytut Zachodni - YouTube
Panel I
godz. 10.00 – 11:45
Niemiecki krajobraz polityczny po erze Angeli Merkel
W dobie rządów Angeli Merkel (2005-2021) doszło do znacznych przeobrażeń na niemieckiej scenie politycznej. Nastąpiło pogłębienie fragmentaryzacji i polaryzacji niemieckiego systemu partyjnego, który przeszedł w fazę spolaryzowanego pluralizmu (Sartori), stając się systemem o wysokiej fragmentaryzacji (Niedermayer). Doszło do jego spłaszczenia poprzez osłabienie obu wielkich Volksparteien (CDU/CSU i SPD) i wzmocnienie partii średnich. Znaczące wpływy, zwłaszcza po kryzysie migracyjnym w 2015 r., uzyskała - powstała w 2013 r. - Alternatywa dla Niemiec (AfD). U schyłku ery Merkel coraz większą popularnością cieszyła się partia Zielonych, która bardzo mocno uwypuklała kwestie związane z ochroną klimatu, zyskując największe poparcie wśród najmłodszych wyborców. Pandemia COVID-19 tylko w ograniczonym stopniu wpłynęła na notowania niemieckich partii politycznych. Wszystko to spowodowało, że kampania wyborcza przed wyborami do Bundestagu XX kadencji miała dynamiczny przebieg: aż trzykrotnie zmieniały się partie liderujące w sondażach. Wyniki wyborów do Bundestagu z 26 września 2021 r. przyniosły znaczne zmiany na niemieckiej scenie politycznej. Zwyciężyła SPD, na drugim miejscu znalazły się partie chadeckie, które utraciły status najsilniejszej formacji politycznej w Niemczech, a największy wzrost poparcia w porównaniu z poprzednimi wyborami odnotowali Zieloni. Wyniki wyborów stały się punktem wyjścia do rozmów nad stworzeniem koalicji świateł ulicznych (Ampelkoalition) z udziałem SPD, Zielonych i FDP. Czy Olaf Scholz, jako kanclerz, zainicjuje przełomowe zmiany w niemieckiej polityce i gospodarce? Czy po ewentualnym wejściu Zielonych do rządu federalnego nastąpi „ekologizacja” niemieckiej polityki? Jaki kierunek obierze CDU po przejściu do opozycji? Czy nastąpi pogłębienie dotychczasowych procesów w obrębie niemieckiego systemu partyjnego, a może sytuacja się ustabilizuje lub dojdzie do odwrócenia najnowszych trendów? Te i inne pytania będą osią dyskusji wokół perspektyw i wyzwań stojących przed najważniejszymi siłami politycznymi w Niemczech.
Uczestnicy panelu:
- Prof. Uwe Jun, Uniwersytet w Trewirze
- Dr Ernst Hillebrand, Fundacja im. Friedricha Eberta, dyrektor Biura w Warszawie
- Dr Joanna Trajman, Uniwersytet Wrocławski
- Dr Piotr Kubiak, Instytut Zachodni
Prowadzenie: dr Justyna Schulz, Instytut Zachodni
Panel II
godz. 12.15 – 13:45
Nowe rozdanie. Perspektywy niemieckiej polityki zagranicznej
Kanclerstwo Angeli Merkel znacząco wpłynęło na charakter zaangażowania Niemiec na arenie międzynarodowej i rolę tego państwa w globalnym układzie sił. Po odejściu Merkel z urzędu i ukształtowaniu się po wrześniowych wyborach do Bundestagu nowej konstelacji sił należy się spodziewać zmian także w polityce zagranicznej Republiki Federalnej. Nowa koalicja rządowa może zaproponować inny rozkład akcentów w programie strategii zewnętrznej. Jednocześnie będzie się ona mierzyć z problemami globalnymi, na które w Berlinie zwrócono już uwagę w poprzednich latach. Mowa m.in. o nowych wyzwaniach stojących przed Unią Europejską, rosnącej potędze Chin i rywalizacji amerykańsko-chińskiej, zagrożeniach ze strony Rosji, a także oczekiwaniach państw Europy Środkowo-Wschodniej. Zasadnicze pytanie tego panelu odnosić się będzie zatem do zmiany międzynarodowej roli Niemiec oraz konsekwencji tego dla polityki zagranicznej Polski i jej interesów.
Uczestnicy panelu:
- Piotr Buras, European Council on Foreign Relations
- Dr hab. Beata Molo, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
- Tomasz Morozowski, Instytut Zachodni
- Prof. Gisela Müller-Brandeck-Bocquet, Institut für Politikwissenschaft und Soziologie Julius-Maximilians-Universität Würzburg
Prowadzenie: dr Agata Kałabunowska, Instytut Zachodni